اینکه اهمیت زبان مادری را گفتم،حتما شما با من هم نظرید که بیان عواطف و احساسات آدم  در زبان مادری اش خیلی شفافتر و غلیظ تر و راحت تر و صریح تر است.
شما این را در غم و اندوه می بینید. در مصیبتها و یا دهه محرم،ان هیئتی که نوحه دزفولی میخوانند خیلی دلنشین تر و تاثیر گذارترند ( مرثیه ها هم همینطور) . همچنین در ابراز عشق و علاقه مثلا به فرزند، که بنظرم هر چه یک مادر دزفولی به فرزندش بگوید:«قربونت بشم،فدات بشم» تا نگوید«صِدقه سرت بام» انگار ته دلش خالی نمیشود و به دلش نمینشیند.

یک موقعیت دیگر هم در خشم و عصبانیت است که عذر میخواهم نفرین و دشنامها، در زبان مادری کیفش بیشتر است. مثلا ما دوستانی داریم که در آمریکا زندگی میکنند وقتی با همکارانشان درگیر میشوند میگویند چند دشنام دزفولی بدهم که دلم خنک شود.
فکر میکنم از لحاظ تخلیه روانی زبان مادری بسیار ارزشمند است‌.

تفاوت زبان و گویش:
در علوم انسانی معمولا اتفاق نظر بین صاحبنظران وجود ندارد. تعریف زبان و گویش دقیقا یکی از پر دردسرترین مسائل است. و فصول مفصلی در کتابها دارند.ولی چیزی که الان  روی آن اتفاق نظر دارند که در دانشگاه ها این اموزش داده شود،این است که:«وقتی دو گویشور کنار هم قرار‌گرفتند و میخواستند با هم صحبت کنند اگر ارتباط برقرار شد و منظور هم را فهمیدند ، اینها به یک زبان صحبت میکنند.»مثال هم فارسی تهرانی و‌فارسی کابلی است.وقتی یک افغانی صحبت میکند شما متوجه میشوید اگر چه مرز سیاسی وجود دارد.
ولی اگر یک بلوچ و یک گیلک با هم یکی بلوچی و دیگری گیلکی صحبت کنند هیچ ارتباطی برقرار نمیشود. میگویند وقتی ارتباط برقرار نشد و به نفر سوم بعنوان مترجم نیاز بود،آن ها دو تا زبان جدا میشوند. پس معیارش «قابلیت فهم» است.
میگویند  برای درک زبان دیگر «آموزش آگاهانه» باید دید؛ یعنی باید یکی از دو طرف بروند مثلا زبان انگلیسی یاد بگیرند و یا فارسی، یکی اموزش ببیند و زبان طرف مقابل را یاد بگیرد که ارتباط برقرار شود.این میشود دو زبان جدا.
گویش چیست؟
گویش همان زبان است؛ گویش ۳ نوع تفاوت آوایی و واژگانی و ساختاری دارد.
یعنی ما در دزفولی و فارسی امروز واژه های مختلفی داریم، و ساختار دستوری در جاهایی متفاوت است و تفاوتهایی در تلفظ‌.
پس وقتی تلفظها، واژگان و ساختار دستوری متفاوت است زبان جدید میشود. منتها« در مرزهای سیاسی یک کشور مثل ایران، فارسی را زبان معیار میگویند و هر انچه غیر فارسی باشد میشود گویش. اگرچه گیلکی و کردی برای خودشان زبان هستند.» البته داستان عربی جداست که از خانواده زبان ایرانی نیست‌

متن:سرکار خانم دکتر حجاری

اصلی ترین موضوع و دغدغه این بود که چه چیز باعث میشود که یک گویش کم کم اعتبارش را از دست بدهد و اولیا تمایل ندارند که فرزندانشان آن گویش را یاد بگیرند و دزفولی ها ترجیح میدهند که فرزندانشان را از همان بدو تولد فارسی آموزش دهند و بطور کلی چه اتفاقی می افتد که یک زبان از بین میرود و گرایش به آن کم میشود؟

در مرحله اول سوال ایشان را جواب میدهم بعد از نظر زبانشناسی مطرح میکنم که چه علل و مسائلی وجود دارد‌.

دو اصطلاح تخصصی زبانشناسی در این خصوص وجود دارد، یعنی دو عبارت کلیدی درباره ی اینکه چه اتفاقی می افتد که گویشوران تمایل خود را به یک زبان یا گویش از دست میدهند وجود دارد: ۱- نگرش ۲- پرستیژ

۱_نگرش:
یعنی شما زبانتان را چطور میبینید؟ آیا شما زبان دزفولی را یک زبان مودبانه و محترمانه میبینید که ظرفیت آنرا دارد که ادبیات،شعر و هنر داشته باشد یا اینکه زبان دزفولی یک چیزی برای شوخی و مسخره بازی و کوچه و بازار و مسائل روزمره زندگی شما باشد؟
نگرش یکی از اصلی ترین عواملی است که یک زبان را زنده نگه میدارد یا باعث مرگ آن میشود.

خوشبختانه امروز شاهد آن هستیم که شعر دزفولی چقدر رونق پیدا کرده است و جوانان به گویش و به شعر دزفولی تمایل پیدا کرده اند ، که این رویداد به خودی خود جای بسی امیدواری دارد و نشان میدهد که خوشبختانه با تلاش فراوان نگرش مردم نسبت به سالهای قبل که گویش دزفولی را یک زبان سطح پایین تصور می کردند عوض شده است.

۲_پرستیژ:
پرستیژ در معنا یعنی منزلت و اعتبار و وجهه اجتماعی
در بین عوام پرستیژ همان با کلاسی و بی کلاسی در زبان خودمان است.
من در دزفول خیلی دیده ام وقتی جایی مثل پاساژ یا مرکز خریدی می روید، ناخوداگاه همه فارسی صحبت می کنند؛در صورتیکه مطمئنا اگر گوشی همراه مغازه دار زنگ بخورد با خواهر یا مادر و دوست خود دزفولی صحبت میکند ولی با شما چون مشتری هستید فارسی صحبت میکند!
یا هر جای با کلاس دیگری مثل کافی شاپ،آرایشگاه زنانه و …حتی دانشگاه ها و مراکز علمی . این است که زبان دزفولی را به نوعی بی کلاسی و غیرمحترمانه میدانیم و این چیزی است که بین مردم رایج است که نه تنها در دزفول در شهرهای دیگر هم همینطور است و این اصلی ترین دلیل مرگ گویش هاست!
مطالبی را که خدمتتان عرض میکنم همه تحقیق و پژوهش داشته اند و روی آنها بحث شده است و بزرگان زیادی به این نتیجه رسیده اند که تا وقتی گویشوران یک زبان، آن اعتبار و منزلت را به زبان خودشان ندهند آن زبان کمرنگ میشود و از بین میرود.

شما میبینید که تقریبا بالای ۹۰٪ از والدین با فرزندان خود دزفولی صحبت نمیکنند و دزفولی را اموزش نمیدهند و میگویند خودش دزفولی را یاد میگیرد‌.
درست است دزفولی را یاد میگیرد ولی در اینجا نکته های ظریفی وجود دارد.
چون جوانان جلسه زیاد هستند این مثال را میگویم. شما وقتی میخواهید یک زبانی مثل انگلیسی را یاد بگیرید اول از شنیدن شروع میشود. معلم انگلیسی صحبت میکند، نوار و فیلم میگذارند و مرحله بعد صحبت کردن است، بعد هم خواندن و نوشتن است.
این ترتیب اموزش که در زبان دوم هست همه از زبان اول آمده اند.
یک بچه اول از والدین زبان را میشنود. مرحله دوم که صحبت کردن است متاسفانه اتفاق نمی افتد. یعنی فرزندان ما دزفولی را میشنوند ولی صحبت نمیکنند. مثل کسی که زبان دوم مثلاً عربی و انگلیسی میداند،میگوید میفهمم ولی نمیتوانم صحبت کنم.
این الان مهارتی است که بچه های ما در دزفول ندارند.

متن :سرکار خانم دکتر حجاری